Aantekeningen bij Oil Spell van Claire Marie Stancek (Omnidawn, 2018):

spell: (1) betovering, bekoring; (2) periode; (3) aanval, golf.

Na ruim twintig bladzijden (de dichtbundel telt er 104) twee issues visibel die steeds terugkeren: aanvallen door US drones & uit de lucht vallende vogels.

Alice Notley op de achterplat: ‘The subject is drone bombings cum environmental destruction, and that is “the subject” at this time.’

In de noot achterin staat dat er wordt geciteerd (‘quoted, rewritten, condensed, and scrambled’) uit vier bronnen:

  • The Mysteries of Udolpho van Ann Radcliffe (1764-1823, geboren in Londen, schreef vooral romantische thrillers);
  • Grasmere Journals van Dorothy Wordsworth (1771-1855, jongere zus van William, schreef gedichten en hield een dagboek bij);
  • IUCN Red List of Threatened Species;
  • Een uitgelekt document van de Pakistaanse regering, waarin aanvallen door drones van de CIA worden vermeld.

Veel gedichten (meer dan de helft) hebben dezelfde karakteristieke vorm, waarin twee of meer onafhankelijke stemmen een verband aangaan (contrapunt). Een voorbeeld, in mijn vertaling:

nycticorax nycticorax = kwak, een van de kleinere leden van de reigerfamilie.
accipiter brevipes = Balkansperwer; in het Engels Levant sparrowhawk.

Alsof ik door een door bommen verwoest landschap loop, overal waar ik kijk zie ik scherven, brokstukken, fragmenten: ‘ZILVER / REIGER onheil / embryo met modder / blaren | wat je verdooft / spuwt vuur | welke as / verstuif je | op dit schriele / meisje je snelt / voorbij maar je bent het niet / spikkels in teer’.

Het is nacht, dan weer dag, het is zonnig of het sneeuwt, we zien torens, kastelen, kerken en ruïnes tussen bomen of in grasland staan, we kijken uit over moerassen en over zee, er worden nesten vernield van zowel arctische als tropische vogels, we lezen over industriële vervuiling, mediaoorlogen, geheime militaire operaties, seksuele onderdrukking, klimaatverandering & politiegeweld; de wereld staat in brand.

Oil Spell is een eco-apocalyptische bundel, waarin Stancek haar lezers wijst op de schandelijke vernietigingsdrift van de moderne mens.

En nergens een sprankje hoop.

De vorm volgt de destructie, taal wordt aangetast, woorden vervallen: ‘LNCLTD / WRBLR SPLPL / SNGLNSS LGHNG’.

Een bundel die bedoeld is om ons wakker te schudden.

‘Rune geruïneerd in de lawineuze zon.

Het gebeurt niet echt op een ander moment. Een ogenblikje.’

Schreef een stukje over de vertrutting van de Nederlandstalige poëzie, inclusief voorbeelden, las het over en gooide het weg.

Ik wil geen ouwe zeur worden.

En met vertrutting bedoelde ik ook: poëzie die lala is, matig, niet zo best.

Las de eerste proeve van bekwaamheid van onze nieuwe hofdichter (die ik als poëzieambassadeur overigens wel zie zitten) en dacht: wow, oubollig.

Voelde me niet veel later gesterkt in mijn mening over het online adverteren van poëzie:

‘Maar het probleem is dat het effect van een advertentie op de verkoop zo minuscuul is, dat je het zelfs in een experiment met een miljoen mensen moeilijk kunt waarnemen.’ – Jesse Frederik & Maurits Martijn in de Correspondent vandaag

Grotere online advertentiecampagnes van uitgeverij Stanza hebben nooit tot hogere omzetcijfers geleid dan kleinere.

Ook heb ik nooit enig effect van recensies gemerkt, of de bundel nu werd bejubeld of afgekraakt.

Stop. Ik moet één uitzondering maken: na de paginagrootte 5-sterren-recensie van mijn bundel Dichter & andere dingen in de NRC vorig jaar explodeerde mijn e-mailbox: de verkoop schoot omhoog.

Kennelijk telt het oordeel van een kwaliteitskrant, of wat daar ooit voor doorging, nog steeds.

Kwaliteit doet ertoe. Of alleen maar.

Liep door wind en regen een rondje van ruim 8 kilometer ten noorden van Wâlterswâld; wat mijn bloedcirculatie opzweepte & hoofd ledigde.

Halverwege leken taal en betekenis even weg te vallen ten faveure van niets dan aanwezigheid.

At een biologische appel; wat naadloos paste in het duurzame & gezonde 21e-eeuwse dieet.

Las dat er mensen zijn die beweren dat de aarde reageert op wat wij haar aandoen; alsof Moeder Aarde leeft & een ziel heeft.

Nou ja, dood is ze nu ook weer niet.

Realiseerde me vervolgens dat ik nooit de volledige betekenis van wat ik zeg onder controle kan hebben/heb.

En nee, ik ben nog niet tot volle wasdom gekomen, en geloof ook niet dat ik God al gevonden heb.

Wâlterswâld, 2019 © Ton van ’t Hof

De grutto is Neerlands nationale vogel. Maar het gaat niet zo best met hem. De populatie die in ons land nestelt is sinds 1975 gehalveerd. We geven hier tonnen per jaar uit om hem en andere weidevogels weer overeind te helpen. Maar in Frankrijk vreten ze het dier het liefst op. Letterlijk. Daarom was dit goed nieuws vanochtend: ‘De Europese Commissie gaat er dwars voor liggen als Frankrijk de jacht op de grutto heropent.’

Volgens mijn moeder was mijn vader voor het eerst sinds drie dagen uit zijn bed gekomen. Hoewel hij zijn pyjama en ochtendjas nog aanhad geloofde ik haar maar half. Terwijl we in de keuken koffie inschonken fluisterde ze me toe dat mijn vader zich voortdurend aan haar ergerde zonder dat ze wist waarom. ‘Ik zoek geen vijand’, zei ze met een verwonderd gezicht. Mijn hart brak. Toen ik mijn vader koffie bracht lachte hij met toe: ‘Heerlijk!’ Tja. Als je ouders je kinderen zijn.

Op de terugweg nog een flinke wandeling gemaakt door het laagveengebied Rottige Meente, vlakbij Nijetrijne.

Klimaatontkenners – ‘een hele club mensen (de gebroeders Koch bijvoorbeeld, allerlei fysici, menig intellectueel, een groot aantal politici ter linker- en rechterzijde en helaas ook een paar volksverlakkers, zedenprekers, goeroes en vorstelijke raadslieden)’ – drijven de spot met de ontdekking dat deze oude, levendige aarde kwetsbaar is en wie weet zelfs lichtgeraakt. Bruno Latour noemt deze club mensen in Oog in oog met Gaia treffend de economische inquisitie.

Nijetrijne, 2019 © Ton van ’t Hof

Oceanen warmen op en zetten daardoor uit. Deze uitzetting zorgt voor een stijging van de zeespiegel. Bovendien oefenen opwarmende oceanen invloed uit op stormen, orkanen en de hydrologische cycli zoals wij die nu kennen.

Aan de hand van nieuwe onderzoeken verkrijgen wetenschappers steeds meer inzicht in deze kwestie. Science publiceerde enkele dagen geleden nieuwe onderzoeksresultaten: bij een business-as-usual scenario zal de zeespiegel, als gevolg van de opwarming van de oceanen, in 2100 naar schatting met 30 cm zijn gestegen ten opzichte van 2005. Dit komt bovenop de stijging door het smelten van ijs.

Voor alle duidelijkheid: dat de zeespiegel stijgt en nog langere tijd zal blijven stijgen is een feit. De geschatte stijging hierboven is gebaseerd op de meest recente data en laatste wetenschappelijke rekenmodellen.

Volkoren speltbrood gebakken. Stadswandeling gemaakt.

Vond zomaar, zonder in- of aanleiding, een prachtige nieuwe gesigneerde bibliofiele uitgave in de bus: Five Poems van Joseph Massey, met de hand vervaardigd en uitgegeven door meesterdrukker Wolfram Swets. Wat een toffe gast!

Las een hoofdstuk in Literary Theory: ‘Het private en publieke kunnen niet geheel los van elkaar worden gezien – integendeel, ze zijn innig met elkaar verbonden. Daarom, stelt [Kate] Millett, is de privésfeer, net als het publieke domein, door en door politiek: het is een politieke arena waarin dezelfde op macht gebaseerde relaties bestaan als in de publieke wereld.’

Ik breng steeds meer tijd op YouTube door. Zag vandaag verscheidene films, waaronder een vlog van de Russische Janna, waarin ze de kijker meeneemt naar het vervallen historische centrum van het provinciestadje Saratov, dat aan de Wolga ligt. Het contrast met de betonnen kolossen die vandaag de dag het centrum omringen is groot. Ik prefereer, hoe primitief ook, de houten huisjes.

Als we onze kalmte nog enigszins willen bewaren, zullen we dat wat op ons afkomt – de gevolgen van de trage opwarming van de zee, het veranderende albedo van de polen, de toenemende zuurtegraad van de oceanen – recht in de ogen moeten durven kijken.

Voor alle duidelijkheid: de grote acceleratie heeft reeds plaatsgevonden, ligt al achter ons. Elk debat daarover met ongelovige klimaatthomassen is een schijndebat.

De afstand die Klaas Dijkhoff enkele dagen geleden nam van het klimaatakkoord is politieke list uit eigenbelang, die niets uit heeft te staan met een doordachte reactie op basis van kennis van het klimaatprobleem. Dat laatste verwacht ik van hem, dat eerste neem ik Dijkhoff zeer kwalijk.

Te midden van deze ecologische kwestie die ons van de wijs brengt, is mijn levensstijl overigens wél onderhandelbaar.